تهران مي‌ميرد، از بس كه جان ندارد.پايتخت نفس‌هايش به شماره افتاده است و ابري خاكستري آسمان را پوشانده.ابري كه نويد بخش باران نيست،هاله‌اي است از دود و ذرات‌آلوده كه در ريه تهراني‌ها نشسته است و هوا را به مرحله هشدار رسانده است. از اول سال آنقدر تهران به حالت هشدار رسيده كه ديگر تعداد دفعاتش از شمارش خارج شده است. سه‌شنبه،پنجم آذرماه است.آمبولانس ها در سطح شهر مي‌چرخند و مردم با ماسكي بر دهان به جنگ غول آلودگي رفته‌اند.سالمندان در خانه ها مانده اند.هوا چنان آلوده است كه پاي عزت الله انتظامي،آقاي بازيگر را هم با مشكلات ريوي به بيمارستان كشيده است.تهران نفس هايش به تنگ آمده است به طوري كه مدیرکل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از قرار گرفتن هوای پایتخت در شرایط هشدار خبر داده است. دكتر يوسف رشيدي، مي‌گويد:« با توجه به پیش بینی سازمان هواشناسی مبنی بر پایداری شرایط جوی در بیشتر نقاط کشور طی سه روز آینده و انباشت آلاینده ها در شهرهای صنعتی پرجمعیت پیش‌بینی می‌شود روند افزایش آلاینده‌ها در پایتخت ادامه داشته باشد.»آلودگي هوا چنان در جان تهراني ها نشسته است،كه با تشكيل كميته و كارگروه هم همچنان شاخ غول شكسته نشده است. در همين زمينه تهران امروز،سوالاتي را با كارشناسان به اقتراح گذاشته و نظر آنها را در اين رابطه گرفته است.«اقتراح»،شيوه اي در مصاحبه هاي مطبوعاتي است كه چند سوال مشخص و ثابت از كارشناسان پرسيده مي شود و آنها نظرشان را در آن رابطه مي گويند. سوالات: 1. وضعيت هواي تهران به چه سمتي خواهد رفت؟آيا بايك سونامي مرگ يا يك نسل‌كشي در تهران رو به‌رو خواهيم شد؟ 2. شرايط فعلي چه اقدامي چاره‌ساز است و كدام نهاد قدرت اجرايي قوي دارد؟ 3. طي روند آلودگي‌هواي تهران در سال‌ها اخير،كدام فرد يا نهاد يا سازمان بيشترين تقصير را در آلودگي هواي تهران دارد؟ دكتر اسماعيل كهرم،مشاور سازمان محيط زيست 1. اكنون من در ساختمان مركزي سازمان محيط زيست هستم.باور كنيد تا يك كيلومتر بيشتر را نمي‌توانم ببينم. حتي ساختمان‌هاي بلندمرتبه تا بيست طبقه را در هاله‌اي از مه‌و‌دود مي‌بينم. در حال حاضر، روزي 14 نفر بر اثر آلودگي هوا فوت مي‌كنند. من وقتي 2سال پيش به علت بيماري ريوي به بيمارستان مراجعه كردم، دكتر گفت: اين بيماري براي افراد سيگاري است.در صورتيكه من اصلا سيگار نمي‌كشم،خب بيماري‌ام بر اثر آلودگي هواي تهران بود. از سويي ديگر،آمارهايي مي‌دهند كه در روزهاي وارونگي هوا ميزان افراد آسيب‌ديده بر اثر آلودگي هوا دو برابر مي‌شوند.بارها در فيلم‌ها ديده‌ايم فردي كه در خيابان در حال راه رفتن است به يكباره مي‌افتد و مي آيند و به او كپسول اكسيژن مي‌زنند.خب اين موضوع روزگاران بدي را در آينده نشان مي‌دهد.به اين گونه فيلم‌ها علمي_تخيلي مي‌گويند.فيلم هايي كه يك فضاي تاريك را نشان مي‌دهد و همه با ماسك بر دهان حركت مي‌كنند.اما اين فيلم هاي علمي- تخيلي،در 35 ،40 سال پيش واقعا در لندن اتفاق افتاد.پديده اي به نام اسماگ،كه مخلوطي از دود و مه است. كه به آن دود،مه مي گويند.در لندن اين اتفاق افتادو بدون ماسك نمي شد حركت كرد،البته در آنجا زغال سنگ مي سوزاندند و با مه تركيب مي شد و اين اتفاقات رخ مي‌داد.خوشبختانه در تهران آن مه(اسماگ) را نداريم،اما آينده خيلي تاريك خواهد شد،اگر به همين روش جلو برويم.منتهي من به دو موضوع اعتقاد دارم.اول هوش و ذكاوت انسان مسائل را آسان مي‌كند و ديگري اينكه از تكنولوژي استفاده مي شود براي رفع معضل تكنولوژي.من معتقدم در آينده مجبور مي شويم از روزهاي بدون ماشين استفاده كنيم.از رفت و آمد ماشين هاي تك سرنشين جلوگيري كنيم. وسيله حمل و نقل عمومي را افزايش دهيم.در ايالات متحده اگر ماشين تك سرنشين برود جايي كه محدوديت سرنشين دارد،350 دلار جريمه مي شود.البته اين مشكلات آلودگي هوا به تحريم ها هم بستگي داشت.بنزين ما داراي كيفيت خوبي نبود.چون حدود 23 ميليون ليتر در روز مجبور بودند بنزين درست كنند با حداقل كيفيت به خاطر تحريم هايي كه وجود داشت.به هرحال يك نويدي،اميدي،بشارتي با رفع توافقات اخير ايجاد شده كه ما بر بسياري از مسائل و مشكلات فائق بياييم. 2. شركت كنترل كيفيت هوا كه تحت نظر شهرداري است، فقط وضع هوا را مانيتورينگ مي‌كند و هيچ مداخله‌اي ندارد.نمودار دارد و فقط تعداد ذرات را اعلام مي‌كند.اما سازمان حفاظت محيط زيست،يك كميته‌اي دارد براي كنترل كيفيت هوا،كه اين كميته در ظرف 8سال گذشته تنها يك يا دو جلسه تشكيل داده است.اكنون در اين فكر هستيم كه دوباره اين كميته را فعال كنيم.و بعد ما در سازمان حفاظت محيط زيست،دفتر هوا،خاك،آب داريم.يعني مسئوليت اصلي آلودگي هوا با سازمان محيط زيست است.اما اين سازمان در گذشته به جاي رسيدگي به اين مسائل رفتند از سيبري ببر آوردند،كه كارهاي عوام‌فريبي است.سازمان حفاظت از محيط زيست مسئول است و ابزار كنترل را هم دارد. در مرحله بعد راهنمايي رانندگي نقش دارد،اتوموبيل‌هاي دودزا را متوقف كند.وزارت نفت مي‌تواند كيفيت بنزين و سوخت را ارتقا بدهد.وزارت بازگاني در وارد كردن بنزين با وزارت صنايع همراه شود. 3. دولت نهم و دهم مقصر اصلي است.زيرا از هر وسيله اي كه وارد مملكت شد بدترين نوعش وارد شد.از بنزين الي...در واقع سياست هاي نادرست دولت پيشين بزرگ‌ترين لطمه را به ما زد. پرفسور پرويز كردواني،كارشناس محيط زيست 1. اين آلودگي هوا تمام مي‌شود مي‌رود و بعد مسئولان فراموش مي‌كنند. تهران مرضي دارد كه يك ماه سخت درد مي‌كشد اما اگر كل سال را معالجه مي‌كرديم خب يك‌ماه هم درد نمي‌كشيديم. يك مدت ريزگرد مي‌آيد فوري سر و صدا مي‌شود،نيايد سكوت مي‌كنند.مسئولان بايد كار اساسي بكنند.كار اساسي چيست؟بايد منابع آلوده كننده را از بين ببرند.اول آلايندگي را كاهش بدهند تا از بين برود.نه اينكه راهكارهاي مقطعي مثل بستن كودكستان‌ها،كارخانه‌ها را پيش بگيرند.يا فضاي سبز را توسعه بدهند.وقتي كمبود آب داريم چگونه مي‌شود فضاي سبز را توسعه داد؟!در كشورهاي ديگر امروزه،فضاي سبز را كم مي‌كنند زيرا جهان با كمبود آب مواجه است، اما به جايش منابع آلوده كننده را از بين مي‌برند. 2. ابزار قانوني برعهده كيست؟كدام سازمان بايد قانون‌‌ها را اجرا كند؟ مسئولي كه بايد آلودگي هوا را گزارش كند محيط‌زيست است ولي محيط زيست قدرت اجرايي ندارد،تنها قدرتش اين است كه بگويد ماشين‌ها را فرد و زوج كنند!اكنون اختيار به استانداري داده اند.پس استانداري بداند اصلا مدارس را تعطيل نكند،كودكستان‌ها را تعطيل نكند،زيرا كودك در كودكستان باشد سالم تر است تا در هواي آزاد دنبال پدر و مادر به سركار برود! 3. بنويسيد مقصر همه ما هستيم.فرياد كشيدن فقط با سازمان محيط‌زيست است.به وزارت صنايع مي‌گويد: ماشين‌ها داراي يورو 4 بشوند،خب بي‌نتيجه است.به وزارت نفت مي‌گويد: بنزين‌ها غير استاندار است، بي‌نتيجه است.در واقع مقصر،آن سازمان‌ها و افرادي هستند كه منابع آلوده كننده دارند چه فردي كه ماشينش هوا را آلوده مي‌كند، و فرهنگش هنوز بالا نرفته است.هنوز نمي‌توان گفت مقصر اصلي چه كسي است. مقصر همه ما هستيم كه از سازمان تا فرد در آلودگي هوا دست داريم. كمال‌الدين پيرموذن، عضو فراكسيون محيط زيست مجلس شوراي اسلامي 1. آلودگي هوا روز به روز بسيار خسران آور و زيان بار مي شود.به قول خانم ابتكار،از لحاظ زيست محيطي در حد 60 الي 70 درصد رتبه مان در دنيا سقوط داشته است.خوشبختانه اگر از ظرفيت موفقيت هفته پيش و پيروزي تيم هسته اي استفاده كنند، در خصوص خريد مالچ پاش،اجازه داده‌اند خودرو‌هاي ما به يورو 4 مجهز بشوند،خريد كاتاليست براي خودروها كه مسئولانش مي‌گفتند به‌دليل تحريم نمي‌توانيم تهيه كنيم و تا اكنون كاتاليست‌هاي غيراستاندارد داشتيم.همين براي 3000 هزار واحد آلاينده نيز مي توانيم اقداماتي داشته باشيم. من استنباطم اين است رفع محدوديت‌ها، افزايش درآمد ناشي از صادرات و درك عميق مسئوليت بتواند تاثيرش را بگذارد.در ضمن فصل بودجه است و دولت به انسان كه محور توسعه است،بيشتر توجه كند و فصل بودجه است و فصل مبحث محيط‌زيست را بيشتر بگيرند.اگر نه ما سالانه در حدود 2900 تا 4000 مرگ و مير ناشي از آلودگي هوا داريم و خواهيم داشت.اميدوارم با همكاري دو قوا بتوانيم مهارش كنيم اگرنه روزبه روز كشنده تر خواهد شد. 2.به طور مطلق بايد گفت اول، نيروي انتظامي جلوي خودروهاي آلوده‌كننده را بگيرد. از سويي ديگر،خوشبختانه اولين جلسه شوراي عالي محيط‌زيست در حضور رئيس‌جمهور تشكيل شد و با حضور همه اعضا كه از مجلس آقاي تابش حضور داشتند و از شهرداري هم نماينده‌اي در اين جلسه حضور داشتند و اختيارات لازم را به استاندار تهران، به عنوان رئيس شوراي استاني رسيدگي به محيط‌زيست تهران تفويض شد.اگر پايتخت در حالت بحراني باشد در خصوص زوج و فرد كردن از در منزل،جلوگيري از تردد استاندار و محيط زيست مي‌توانند به عنوان اتاق فرماندهي تصميم بگيرند.در همين زمينه بايد به شهرداري در خصوص حمل و نقل عمومي، مترو و توسعه فضاي سبز كمك شود. در خصوص پالايشگاه‌هاي يورو 4 كه قرار است تكميل شود،بايستي تصويب شود.حتي اگر بنزين‌هايمان غيراستاندارد است و خود وزير نفت،در كميسيون به ما قول داد در اين خصوص نهايت حساسيت را داشته باشد،زيرا با جان انسان نمي توان بازي كرد.من پيشنهاد مي‌كنم اگر واقعا در قبال نفتي كه صادر مي‌كنيم پول نمي‌دهند،حتي مي‌توانيم بنزين هم با اين موفقيت و رفع محدوديت‌ها براي 8كلانشهر صنعتي كشور وارد كنيم؛كه بنزين استاندارد داشته باشيم.جلوي اين آسيب زيان‌بار انسان‌كش را بگيريم. 3. در يك كلام شخص رئيس جمهور پيشين دكتر يوسف رشيدي،مدیرکل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران 1. نه به سمت سونامي مرگ نمي‌رويم. به آن شدت نيست،اما بالاخره آلودگي هوا باعث مرگ‌و‌مير خواهد شد.ما سال‌هاي سال است در وضعيت هشدار هستيم و اين وضعيت تا وقتي كه يك فكر اساسي نكنيم حل نخواهد شد. 2. از سال 84 مسئله آلودگي هواي تهران تقريبا مسئله رها شده بوده،تقريبا 8 سال عقب افتادگي جدي در زمينه آلودگي هواي تهران داريم. بحث آلودگي هوا به يكباره حل نمي‌شود و شايد اگر خوب كار كنيم در طي 4،5 سال حل شود. ما منابع اصليمان كه خودروهاست را به خصوص در شهر تهران ساماندهي اساسي كنيم.خودروهاي پرآلاينده را از رده خارج كنيم.از تردد خودروهاي خاص،دودزا،موتورسيكلت‌ها جلوگيري كنيم.كما اينكه در شهر تهران طيف وسيعي از خودروهاي دود زا و ديزل مي‌بينيم كه حركت مي‌كنند و نظارتي بر آنها نيست و همچنين توسعه حمل و نقل عمومي را جدي بگيريم. 3. تنها دولت در زمينه كاهش آلودگي هوا مسئوليت اجرايي قوي دارد. خب نمي‌شود گفت واقعا در اين مورد تنها يك نفر را مقصر است اما، بخشي برمي‌گردد به سياست‌گذاري‌هايي كه در بحث توليد خودرو صورت گرفت و وزارت صنايع در آن دخيل بود.بخش ديگر ،به وزارت نفت مربوط است كه زودتر سوخت استاندارد را نداد.بخش ديگر ستاد سوخت كه بحث از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده را به طور جدي دنبال نكرده است.